Historie

Het Reveil

Bron: Ton van der Schans

De Hervormde Kerk was echter - zoals betoogd – veelal lauw ten opzichte van het bijzonder onderwijs. Dit was een reden voor de zo genoemde ‘Zeven Haagsche Heren’ (allemaal Reveilfiguren zoals Groen, Capadose en Van de Kemp) een adres aan de Synode te sturen, waarin zij onder andere pleiten voor scholen waar een waarlijk christelijke opvoeding gegeven werd. In 1845 ontstonden de vergaderingen der christelijke vrienden een gezelschap dat uitgroeide tot 200 leden, vooral (afgescheiden) predikanten en Reveil-figuren. Na een groot aantal wetsvoorstellen die om verschillende redenen de eindstreep niet haalde, bracht de onderwijswet van 1848 een aanvulling op die van 1806. Nieuw was, dat ook de grondwetswijziging vanaf nu ‘vrijheid van onderwijs’ rechtens mogelijk maakte. Groen fulmineerde tegen de onderwijswet, want openbaar onderwijs bleef regel (‘er wordt overal in het Rijk voldoende openbaar onderwijs gegeven’) en in de praktijk weigerde een aantal gemeentebesturen autorisatie voor de bijzondere school, wat niet verhinderde dat het aantal bijzondere (christelijke) scholen bleef toenemen. In 1848 waren er 2448 openbare en 789 bijzondere scholen, in 1854 waren er 2480 openbare en 909 bijzondere scholen. Groen, gesteund door vele Reveilvrienden, bleef in zijn orgaan De Nederlander en in zijn publicaties aandringen op de facultatief gesplitste staatsschool. Bovendien weren er vooral in de jaren 1855 tot en met 1857 veel petities en adressen ingediend nar aanleiding van even zovele wetsvoorstellen die de ‘schoolkwestie’ moesten oplossen. Aller ogen waren gericht op Groens geestverwant, de ethisch-irenische Justinus Jacob Leonard van der Brugghen (1804 –1863) de minister van justitie die in 1857 met een onderwijswet kwam. De kern ervan, verschilde niet met de onderwijs wet van 1806: de gemengde, openbare school, wordt dienstbaar aan de opleiding van de kinderen tot ‘alle christelijke en maatschappelijke deugden’. Het boste flagrant met de diepste overtuiging van Groen die door deze hoofdgedachte bezield werd: hoe houd ik het volkskind bij de Bijbel? De christelijke staatsschool en de christelijke staat hoorden bij Groen onlosmakelijk bij elkaar. Zeer teleurgesteld bedankte Groen na het aannemen van de wet als lid van de Tweede Kamer.